Głównym celem pracy jest zdefiniowanie i omówienie istotnych problemów związanych z procesem tworzenia trzech filarów unii bankowej, która z kolei stała się ważnym elementem budowy integracji finansowej UE. Jest tu mowa o analizie genezy problemów w celu dokonania syntezy i uzyskania wniosków. W szczególności, uwzględniając cel pracy, należy zwrócić uwagę na kwestie dotyczące genezy, procesu konsultacji i na etapy wdrożenia zintegrowanych ram prawnych sektora bankowego w UE (fragment). Niniejszą monografię można uznać za kompendium wiedzy dla specjalistów z zakresu prawa bankowego, prawa finansowego, ekonomistów, znawców prawa europejskiego, a także dla studentów kierunków prawniczych, ekonomicznych, nauk politycznych i europejskich. 2015 r. SPIS TREŚCI ................................................................................................................................... 5 WYKAZ SKRÓTÓW .......................................................................................................................... 9 WSTĘP .......................................................................................................................................... 13 ROZDZIAŁ 1. ZAGADNIENIA WPROWADZAJĄCE – STATUS QUAESTIONIS ........................................ 23 1.1. Wprowadzenie metodologiczne i problemy badawcze ............................................................... 23 1.2. Wprowadzenie w problematykę unii bankowej .......................................................................... 26 1.3. Ujawniony problem instytucji kredytowych w realizacji zadań statutowych ................................. 27 1.4. Specyfika działalności banków krajowych i transgranicznych .................................................... 29 ROZDZIAŁ 2. ROZWÓJ INTEGRACJI BANKOWEJ W UNII EUROPEJSKIEJ ........................................... 33 Wprowadzenie ............................................................................................................................... 33 2.1. Archetypy i początki integracji gospodarczej i walutowej w Europie ........................................... 34 2.2. Idea jednolitego rynku usług finansowych w kontekście projektu unii bankowej .......................... 41 2.3. Trzy filary unii bankowej .......................................................................................................... 42 2.4. Geneza nowego – rozszerzonego nadzoru finansowego w Unii Europejskiej .............................. 45 2.5. Problematyka deregulacji i liberalizacji rynków finansowych ..................................................... 48 2.6. Globalizacja sektora bankowego i usług bankowych ................................................................. 50 Podsumowanie ............................................................................................................................. 52 ROZDZIAŁ 3. NADZÓR OSTROŻNOŚCIOWY NAD INSTYTUCJAMI KREDYTOWYMI ORAZ WARUNKI DOPUSZCZANIA INSTYTUCJI KREDYTOWYCH DO DZIAŁALNOŚCI .......................... 57 Wprowadzenie .............................................................................................................................. 57 3.1. Europejski Bank Centralny i krajowe organy nadzoru jako jednolity mechanizm nadzoru ............. 58 3.2. Przepisy dotyczące dopuszczania do działalności instytucji kredytowych oraz określania zasad nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi ................ 63 3.3. Tworzenie oraz działalność instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych .................................... 68 3.4. Zasady nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami ................................................................. 75 3.5. Mechanizmy i narzędzia nadzoru ostrożnościowego ................................................................. 83 3.6. Opinia Europejskiego Banku Centralnego z dnia 9 lipca 2014 r. w sprawie projektu zmiany ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw .......................................................... 92 Podsumowanie .............................................................................................................................. 95 ROZDZIAŁ 4. WYMOGI OSTROŻNOŚCIOWE DLA INSTYTUCJI KREDYTOWYCH ................................... 99 Wprowadzenie ............................................................................................................................... 99 4.1. Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 14 grudnia 2011 r. ................ 103 4.2. Transpozycja umów bazylejskich do systemu prawnego Unii Europejskiej ................................. 108 4.3. Przeszkody prawne w swobodnym przepływie środków pomiędzy instytucjami w ramach wydzielonej podgrupy płynnościowej .............................................................................. 111 4.3.1. Stanowisko Biura Analiz Sejmowych Rzeczypospolitej Polskiej .............................................. 120 4.3.2. Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 9 lipca 2014 r. ....................127 4.4. Ocena skutków wniosku rozporządzenia w sprawie środków strukturalnych zwiększających odporność instytucji kredytowych Unii Europejskiej ................................................ 133 4.5. Warianty strategiczne reformy strukturalnej banków ................................................................ 136 Podsumowanie ............................................................................................................................. 142 ROZDZIAŁ 5. PRAWNE I ORGANIZACYJNE RAMY JEDNOLITEGO MECHANIZMU RESTRUKTURYZACJI I UPORZĄDKOWANEJ LIKWIDACJI INSTYTUCJI KREDYTOWYCH ..................... 145 Wprowadzenie .............................................................................................................................. 145 5.1. Jednolity bankowy fundusz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ................................... 151 5.2. Analiza ram prawnych jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ..... 154 5.3. Funkcje w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji – przepisy proceduralne ................................................................................................. 158 5.4. Weryfikacja możliwości przeprowadzenia skutecznej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji ...................................................................................................................................... 159 5.5. Wczesna interwencja EBC ....................................................................................................... 162 5.6. Instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji .......................................................... 163 5.7. Monitorowanie wykonania planu restrukturyzacji ...................................................................... 171 5.8. Synergia jednolitej procedury restrukturyzacyjnej i uporządkowanej likwidacji z innymi obszarami unii ............................................................................................................................... 174 Podsumowanie .............................................................................................................................. 176 ROZDZIAŁ 6. SYSTEMY DEPOZYTÓW GWARANTOWANYCH .............................................................. 179 Wprowadzenie ................................................................................................................................179 6.1. Problematyka systemów gwarantowania depozytów na świecie .................................................180 6.2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów ...................................................................................... 189 6.3. Analiza rozwiązań prawnych przyjętych w systemie gwarancji depozytów .................................. 193 6.4. Jednolity poziom gwarancji wynikający z dyrektywy DGS ........................................................... 195 6.5. Termin wypłaty gwarantowanego depozytu ............................................................................... 197 6.6. Zasady finansowania systemu DGS .......................................................................................... 198 6.7. Współpraca systemów gwarancji depozytów w obrębie Unii Europejskiej ................................... 201 Podsumowanie .............................................................................................................................. 203 ROZDZIAŁ 7. SYNERGIA CZY AMBIWALENTNOŚĆ UNII BANKOWEJ .................................................. 209 Wprowadzenie ............................................................................................................................... 209 7.1. Podziały wewnętrzne w Unii Europejskiej wyraźnie maleją na rzecz unii bankowej ...................... 211 7.2. Synergia jednolitego mechanizmu likwidacyjnego ..................................................................... 215 7.3. Rozwój i konkurencyjność MSP wyzwaniem dla unii bankowej ................................................... 217 7.4. Oczekiwania wobec nowego mechanizmu restrukturyzacji ........................................................ 220 7.5. Banki zbyt duże, by upaść i zbyt duże, by im pomóc .................................................................. 222 7.6. Banki dają ambiwalentne sygnały ............................................................................................ 223 7.7. Stress-testy przeprowadzone na bankach ................................................................................ 227 7.8. Konieczna zmiana mentalności w prowadzeniu rachunkowości banków .................................... 230 Podsumowanie ............................................................................................................................. 235 ROZDZIAŁ 8. WPŁYW UNII BANKOWEJ NA INTEGRACJĘ EUROPEJSKĄ ............................................ 241 Wprowadzenie .............................................................................................................................. 241 8.1. Zróżnicowanie teorii i stanowisk dotyczących obecności Polski w unii bankowej ....................... 245 8.2. Unia bankowa jako compact regulacyjny .................................................................................. 248 8.3. Unia bankowa z perspektywy wspólnej polityki pieniężnej w strefie euro .................................... 251 8.3.1. Strefa euro – cele i uwarunkowania ...................................................................................... 252 8.3.2. Przywracanie efektywności polityki pieniężnej ....................................................................... 255 8.4. Zintegrowane ramy sektora bankowego ................................................................................... 258 Podsumowanie ............................................................................................................................. 264 ZAKOŃCZENIE .............................................................................................................................. 269 BIBLIOGRAFIA .............................................................................................................................. 279 Wykaz źródeł prawa ...................................................................................................................... 279 Literatura ..................................................................................................................................... 283 Publikacje internetowe .................................................................................................................. 294 Decyzje ........................................................................................................................................ 297 Opinie ...........................................................................................................................................297 Akty prawa wewnętrznego i inne dokumenty .................................................................................. 298 Domeny internetowe ..................................................................................................................... 299 WYKAZ RYSUNKÓW, TABEL I WYKRESÓW ....................................................................................... 301