W niniejszej monografii podjęto próbę ukazania biologicznych, psychologicznych i społecznych uwarunkowań samooceny zdrowia na swego rodzaju kontinuum, to jest wśród osób zdrowych, zagrożonych chorobą i z chorobą przewlekłą. Jako teoretyczną podstawę dla omawianych tu zagadnień związanych z chorobą wybrano chorobę nowotworową, chorobę niedokrwienną serca i cukrzycę. Celem niniejszego opracowania jest także zwrócenie uwagi na trudne do przecenienia, podmiotowe poczucie odpowiedzialności za zdrowie. Stopień tej odpowiedzialności można odnaleźć zarówno w zakresie podstawowej wiedzy o powszechnych, zagrażających życiu chorobach przewlekłych, w jakości przekonań o typowych symptomach zagrożenia chorobą, jak i w jakości samooceny zdrowia oraz podejmowanym zachowaniu prozdrowotnym. (fragment wstępu) Spis treści Wstęp........................................................................................................................................................9 Rozdział 1. Zdrowie i jego wielowymiarowość 1.1. Wybrane definicje i modele zdrowia......................................................................................................13 1.2. Zachowania zdrowotne........................................................................................................................20 Rozdział 2. Przewlekłe choroby somatyczne - obiektywne i subiektywne aspekty zagrożenia zdrowia 2.1. Wybrane czynniki ryzyka chorób przewlekłych.......................................................................................25 2.2. Niektóre cechy choroby przewlekłej......................................................................................................27 2.3. Percepcja somatycznych symptomów zagrożenia zdrowia.....................................................................30 2.4. Rozpoznanie choroby przewlekłej.........................................................................................................34 2.5. Wiedza o objawach chorób przewlekłych i jej związki ze zdrowiem.........................................................38 2.6. Subiektywna ocena ryzyka choroby przewlekłej.....................................................................................39 2.7. Choroby współistniejące a problem percepcji ich objawów.....................................................................43 Rozdział 3. Samoocena zdrowia w uwarunkowaniach biologicznych, psychologicznych i społecznych 3.1. Samoocena zdrowia i jej rozumienie.....................................................................................................49 3.2. Samoocena zdrowia a jego obiektywne wymiary....................................................................................52 3.3. Ważniejsze społeczno-demograficzne uwarunkowania samooceny zdrowia............................................56 3.3.1. Wiek a samoocena zdrowia...............................................................................................................60 3.3.1.1. Własne zdrowie w ocenie dzieci i młodzieży....................................................................................60 3.3.1.2. Jakość podmiotowej oceny zdrowia w okresie dorosłości................................................................62 3.3.2. Zdrowie w samoocenie kobiet i mężczyzn..........................................................................................65 3.4. Styl życia i jego związki z samooceną zdrowia......................................................................................67 3.4.1. Rola diety w samoocenie zdrowia......................................................................................................67 3.4.2. Związki aktywności fizycznej osób z ich samooceną zdrowia..............................................................68 3.5. Samoocena zdrowia w niektórych społeczeństwach europejskich i pozaeuropejskich.............................70 Rozdział 4. Samoocena zdrowia a wybrane procesy psychiczne 4.1. Problem samooceny zdrowia psychicznego..........................................................................................75 4.2. Znaczenie lęku i depresji w podmiotowej ocenie zdrowia.......................................................................77 4.3. Niektóre związki stresu i samooceny zdrowia........................................................................................82 4.4. Optymistyczne przekonania a samoocena zdrowia................................................................................85 Rozdział 5. Samoocena zdrowia osób z chorobą przewlekłą 5.1. Osoby z chorobą przewlekłą i ich samoocena zdrowia...........................................................................87 5.2. Znaczenie przewlekłego bólu w samoocenie zdrowia............................................................................90 5.3. Problem samooceny zdrowia osób z chorobą nowotworową..................................................................92 5.4. Ryzyko rozpoznania raka piersi a samoocena zdrowia kobiet - badania własne.......................................94 5.5. Cukrzyca jako problem w samoocenie zdrowia.....................................................................................102 5.6. Osoby z chorobą niedokrwienną serca i ich samoocena zdrowia...........................................................103 5.7. Problem samooceny zdrowia osób z chorobami współistniejącymi.......................................................105 5.8. Rola religijności w samoocenie zdrowia osób z przewlekłą chorobą......................................................107 Rozdział 6. Przekonania o niektórych chorobach przewlekłych i ich związki z zachowaniami zdrowotnymi 6.1. Przekonania o zagrożeniu chorobą przewlekłą a zachowania zdrowotne...............................................109 6.2. Negatywny afekt a percepcja zagrożenia zdrowia.................................................................................110 6.3. Nadawanie znaczenia doświadczanym objawom somatycznym i jego rola w zachowaniach zdrowotnych..............................................................................................................................................111 6.4. Jakość oceny objawów choroby niedokrwiennej serca i jej związki z zachowaniami zdrowotnymi...........115 6.5. Znaczenie przekonań o objawach chorób nowotworowych w zachowaniach zdrowotnych......................116 6.6. Udział w badaniach diagnostycznych a brak objawów choroby..............................................................120 Bibliogafia.................................................................................................................................................125
W pierwszym rozdziale niniejszej pracy opisano definicje, fenomenologię zamartwiania, a także rozróżnienie zamartwiania i podobnych procesów poznawczych. W rozdziale tym opisane są również związki patologicznego zamartwiania z zespołami psychopatologicznymi, teorie poznawcze wyjaśniające zamartwianie, jak również badania nad neuropsychologicznymi i neuropoznawczymi aspektami tego zjawiska. W rozdziale drugim przedstawiono badania własne wraz z ich metodologią i metodami wnioskowania. W rozdziale trzecim opisane są wnioski z badań wraz z ich rozszerzoną interpretacją i potencjalnymi implikacjami dla leczenia. (fragment wstępu) Rok wydania: 2020 Spis treści Wstęp..................................................................................................................................................11 Rozdział 1. Teoretyczne podstawy badań 1.1. Proces martwienia się – definicje i fenomenologia..........................................................................19 1.1.1. Martwienie w zaburzeniu lękowym uogólnionym i jako zjawisko adaptacyjne – kształtowanie się konstruktu i jego definicje.....................................................................................................................19 1.1.2. Fenomenologia procesu zamartwiania.........................................................................................32 1.1.3. Martwienie się a inne powtarzalne procesy myślowe.....................................................................41 1.1.4. Rola zamartwiania w powstawaniu zaburzeń psychicznych............................................................47 1.2. Neuropsychologiczne i poznawcze aspekty lęku i zamartwiania........................................................52 1.2.1. Zamartwianie w świetle teorii – wybrane koncepcje.......................................................................52 1.2.1.1. Zamartwianie jako unikanie poznawcze i hamowanie procesów emocjonalnych...........................52 1.2.1.2. Model poznawczy......................................................................................................................57 1.2.1.3. Metapoznawcza teoria Wellsa....................................................................................................62 1.2.1.4. Zamartwianie się jako unikanie kontrastu – model Newman i Llery..............................................68 1.2.1.5. Model nastroju jako czynnika wywołującego...............................................................................70 1.2.2. Koncepcja systematycznego przetwarzania informacji Chaiken. Algorytmy i heurystyki...................74 1.2.3. Neuropsychologiczne aspekty GAD. Rola kontroli inhibicyjnej.........................................................78 1.3. W stronę integracji i dalszych badań................................................................................................83 Rozdział 2. Program badań własnych 2.1. Problematyka badania i hipotezy badawcze......................................................................................87 2.1.1. Założenia i hipotezy fazy I.............................................................................................................87 2.1.2. Założenia i hipotezy fazy II............................................................................................................88 2.1.3. Założenia i hipotezy fazy III...........................................................................................................89 2.2. Procedura badania..........................................................................................................................90 2.2.1. Procedura fazy I...........................................................................................................................90 2.2.2. Procedura fazy II..........................................................................................................................91 2.2.3. Procedura fazy III.........................................................................................................................91 2.3. Opis zastosowanych metod badawczych.........................................................................................93 2.3.1. I Faza badań – badanie panelowe.................................................................................................93 2.3.2. Faza II – badanie eksperymentalne...............................................................................................93 2.3.2.1. Pomiary eksperymentalne myślenia algorytmicznego (systematycznego) i heurystycznego..........94 2.3.2.2. Inwentarz Stanu i Cechy Lęku – STAI (ISCL, STAI).......................................................................95 2.3.2.3. Penn State Worry Questionnaire (PSWQ)....................................................................................96 2.3.3. Faza III – badanie quasi-eksperymentalne z użyciem środowiska programowego Psytoolkit............96 2.3.3.1. Iowa Gambling Task (IGT)..........................................................................................................96 2.3.3.2. Test Stroopa B..........................................................................................................................98 2.3.3.3. Psytoolkit.................................................................................................................................99 2.4. Charakterystyka badanej grupy........................................................................................................99 2.4.1. Charakterystyka próby fazy I.........................................................................................................99 2.4.2. Charakterystyka próby fazy II........................................................................................................103 2.4.3. Charakterystyka próby fazy III.......................................................................................................107 Rozdział 3. Analiza i interpretacja wyników badań empirycznych 3.1. Opis wyników badań własnych.........................................................................................................111 3.1.1. Wyniki badań fazy I.......................................................................................................................111 3.1.2. Wyniki badań fazy II......................................................................................................................113 3.1.3. Wyniki badań fazy III.....................................................................................................................118 3.2. Dyskusja wyników............................................................................................................................125 3.2.1. Faza I...........................................................................................................................................125 3.2.2. Faza II..........................................................................................................................................128 3.2.3. Faza III.........................................................................................................................................131 3.2.4. Podsumowanie.............................................................................................................................133 3.3. Inne potencjalne konsekwencje wniosków z badań............................................................................135 Zakończenie...........................................................................................................................................137 Literatura...............................................................................................................................................139 Aneks....................................................................................................................................................149 Spis tabel..............................................................................................................................................175 Spis rysunków........................................................................................................................................177
Co nowego, a jednocześnie praktycznego znajdzie Czytelnik w tej książce? Są tu trzy wstępne, a więc ogólnie sformułowane propozycje. Pierwsza dotyczy nowej typologii umysłów, w których różny jest udział intuicji. Druga propozycja dotyczy nowych, oryginalnych testów psychologicznych do badania i diagnozowania typów umysłowości. (..) Trzecia nowość to również autorska propozycja treningu myślenia intuicyjnego. Jest to zarys metody trenowania umysłu w procesie rozwiązywania trudnych problemów, gdzie znaczącą rolę odgrywa intuicja poznawcza w interakcji z logiką. (fragment) 2019 r. Spis treści Uwagi wprowadzające.................................................................................................................9 Rozdział 1. Typy umysłu – nowe spojrzenie.................................................................................13 Uwagi wprowadzające................................................................................................................13 1.1. O typologiach ogólnych – bez uwzględniania intuicji.............................................................14 1.1.1. Zanim powstała psychologia jako samodzielna nauka........................................................14 1.1.2. Przykłady typologii naukowych..........................................................................................17 1.1.3. Przykład typologii „żargonowej”.........................................................................................19 1.2. Typologie umysłów uwzględniające intuicję...........................................................................22 1.2.1. Typologia Poincarégo........................................................................................................23 1.2.2. O typologii Junga..............................................................................................................25 Uwagi wprowadzające................................................................................................................25 1.2.2.1. Zręby jungowskiej typologii umysłu.................................................................................26 1.2.2.1.1. Intuicja w systemie funkcji psychologicznych...............................................................26 1.2.2.1.2. Jungowskie typy umysłu..............................................................................................28 1.2.2.1.3. Próba podsumowania koncepcji Junga.........................................................................31 1–1. Gdyby... .............................................................................................................................33 1.2.3. Badanie Stanisława Dobrowolskiego..................................................................................35 1.2.4. Wkład Malcolma R. Westcotta...........................................................................................36 Uwagi wstępne...........................................................................................................................36 1.2.4.1. Ogólne przybliżenie koncepcji Westcotta.........................................................................37 1.2.4.2. Znaczenie koncepcji.......................................................................................................40 1.3. Propozycja modyfikacji dotychczasowych typologii................................................................41 Wprowadzenie.............................................................................................................................41 1.3.1. Kierunki modyfikacji...........................................................................................................42 1.3.2. O wyższości typologii nieparzystych...................................................................................43 1.3.3. Ogólna prezentacja proponowanej typologii umysłów..........................................................44 1.3.4. Historyczne przykłady typów głównych...............................................................................47 1.3.4.1. Przybliżenie umysłowości logików...................................................................................47 1–2. Sokrates jako przykład typu logicznego................................................................................48 1–3. Sherlock Holmes.................................................................................................................49 1.3.4.2. Przybliżenie umysłowości intuicjonistów..........................................................................52 1–4. Adam Mickiewicz – typ skrajnego intuicjonisty......................................................................53 1–5. Ignac Semmelweis – lekarz o umyśle intuicyjnym..................................................................56 1–6. J. H. Pestalozzi jako przykład intuicyjnego pedagoga.............................................................59 1.3.4.3. Przybliżenie umysłowości typu pośredniego......................................................................60 1–7. Umysł Dmitrija Mendelejewa – więcej w nim logiki czy intuicji?...............................................60 1–8. Henry Ford – jako przedstawiciel typu umysłu pośredniego.....................................................62 1.4. Hipotezy ogólne o znaczeniu znajomości typów umysłu...........................................................64 Podsumowanie.............................................................................................................................66 Rozdział 2. Ogólna prezentacja nowych testów...............................................................................69 Wprowadzenie..............................................................................................................................69 2.1. O potrzebie nowych testów.....................................................................................................70 2.1.1. Krytyka testów w świetle teorii.............................................................................................71 2.1.2. Ograniczenia wynikające z formy testów i stosowania ich w praktyce.....................................73 2.2. Propozycja nowych testów......................................................................................................78 Uwagi wstępne.............................................................................................................................78 2–1. Główne etapy pracy nad nowymi testami................................................................................78 2.2.1. Określenia ogólne i nazwy własne........................................................................................81 2.2.1.1. Określenia rodzajowe........................................................................................................81 2.2.1.2. Przykłady nazw własnych nowych testów...........................................................................84 2.2.2. Zadania w nowych testach...................................................................................................85 2.2.3. Wskaźniki............................................................................................................................88 2.2.3.1. Wskaźniki podstawowe.....................................................................................................88 2.2.3.2. Wskaźniki poziomu i mocy umysłu....................................................................................90 Wprowadzenie..............................................................................................................................90 2.2.3.2.1. Przykłady wskaźników pojedynczych albo opartych na sumowaniu..................................92 2.2.3.2.2. Przykłady wskaźników opartych na ilorazach..................................................................94 2.2.3.2.3. Przykład rankingowego wskaźnika mocy umysłu.............................................................95 2.2.3.2.4. Wskaźnik globalny........................................................................................................101 Podsumowanie punktu 2.2.3........................................................................................................101 2.2.3.3. Kryteria wyodrębniania typów umysłu...............................................................................102 2.2.3.4. Style poznawcze – zgadujący i refleksyjny........................................................................104 2.2.3.5. Inne wskaźniki................................................................................................................105 Podsumowanie...........................................................................................................................106 Rozdział 3. O przydatności poznawczej i praktycznej nowych testów.............................................107 Wstęp.........................................................................................................................................107 3.1. O przydatności praktycznej...................................................................................................108 3.1.1. O wspomaganiu rekrutacji i selekcji....................................................................................108 3.1.2. Pomiar wyników kształcenia specjalistów...........................................................................109 3.1.3. Dobór członków zespołów..................................................................................................109 3.1.4. Dobór doradców.................................................................................................................111 3.2. Nowe testy w świetle wstępnych badań naukowych................................................................115 Uwagi wstępne............................................................................................................................115 3.2.1. Wyniki testów LIZ w porównaniu z dotychczasowymi testami...............................................116 3.2.2. Nowe dane o edukacji........................................................................................................120 3.2.2.1. Osiągnięcia dydaktyczne uczniów a ich umysły.................................................................121 3–1. Zaskakujące wyniki..............................................................................................................122 3.2.2.2. Tradycyjna edukacja rozwija głównie umysły logiczne.......................................................123 3.2.2.3. Nowe symptomy w edukacji.............................................................................................127 3.2.2.4. Typ umysłu a wybór kierunku studiów...............................................................................128 3.2.3. O potrzebie rewizji poglądów na tradycyjne typologie zawodowe..........................................129 3.2.3.1. W zawodach algorytmicznych niezbędni są intuicjoniści....................................................129 3.2.3.2. Typy umysłów w różnych specjalnościach lekarzy..............................................................131 3.2.4. Artyści typowi i nietypowi....................................................................................................132 3.2.4.1. O umysłach młodych tancerek..........................................................................................133 3.2.4.2. O artystach ściśle trzymających się algorytmów................................................................135 3.2.5. Problemy ze specyfiką zawodu menedżera...........................................................................135 Uwagi wstępne.............................................................................................................................135 3.2.5.1. O umysłach „przedsiębiorców” i „nie-przedsiębiorców”.......................................................136 3.2.5.2. Badanie menedżerów testem LIZ.......................................................................................138 3.2.5.3. Wstępne wyniki badania menedżerów nowym testem MULIZR............................................139 3.2.5.3.1. Metodologia..................................................................................................................139 3.2.5.3.2. Wyniki...........................................................................................................................140 3.2.5.3.2.1. Rozkład typów mocy umysłu w badanych grupach........................................................140 3.2.5.3.2.2. Logika i intuicja w umyśle menedżerów........................................................................142 3.2.6. Lateralizacja a myślenie intuicyjne........................................................................................143 3.2.7. Umysł a zachowania społeczne............................................................................................145 3.2.8. Zgłębianie kreatywności.......................................................................................................149 3.2.9. Inne badania........................................................................................................................150 Podsumowanie rozdziału...............................................................................................................152 Rozdział 4. O treningu myślenia intuicyjnego – zarys koncepcji.......................................................155 Wprowadzenie..............................................................................................................................155 4.1. Specyfika proponowanego treningu.........................................................................................156 4.2. Cele treningu..........................................................................................................................158 4.3. Sprawy organizacyjne.............................................................................................................160 4–1. Przykłady proponowanych zasad............................................................................................160 4.4. Czynności zasadnicze – rozwiązywanie problemów..................................................................161 4.4.1. Informacje ogólne................................................................................................................161 4.4.2. Przykłady zadań...................................................................................................................162 4.4.3. Przykład centralnego ogniwa w tym treningu.........................................................................166 4.4.3.1. Prezentacja ogólna...........................................................................................................166 4.4.3.2. O typowości opisanego przykładu......................................................................................174 4.5. Czynności pomocnicze............................................................................................................176 4.5.1. Dyskretne nakierowanie – elementy torowania......................................................................176 4–2. Władysław Kopaliński (1990) o liczbie 7.................................................................................177 4.5.2. Kultywować pytania.............................................................................................................178 4.5.3. O innych ćwiczeniach towarzyszących..................................................................................179 4–3. Paradoksy.............................................................................................................................180 4.6. Problem efektów treningu.......................................................................................................184 Uwagi końcowe.............................................................................................................................185 Zakończenie.................................................................................................................................187 Streszczenie.................................................................................................................................189 Abstract........................................................................................................................................191 Bibliografia....................................................................................................................................193
W książce autor zajmuję się intuicją z punktu widzenia psychologii poznawczej (kognitywnej), gdzie główną funkcję intuicji upatruje się w rozwiązywaniu złożonych, trudnych problemów, wymagających podejścia kreatywnego. Z tego punktu widzenia nadrzędnym pojęciem kluczowym w tej książce jest umysł, a szczególnie niezwykły, genialny, kreatywny. (fragment) 2019 r. Spis treści Wstęp........................................................................................................................................9 Rozdział 1. O wzmacnianie umysłu............................................................................................17 Uwagi wstępne.........................................................................................................................17 1.1. Mózg – umysł – kultura......................................................................................................18 1.1.1. O mózgu.........................................................................................................................18 1–1. Mózg potęgą jest..............................................................................................................19 1.1.2. Umysł.............................................................................................................................21 1–2. Dwa światy.......................................................................................................................23 1–3. Czy instynkt to umysł?......................................................................................................24 1.1.3. Kultura poznawcza..........................................................................................................25 1–4. Kultura wobec zdolności technicznych. Na przykładzie Leonarda da Vinci i Thomasa Alvy Edisona..............................................................................................................27 1–5. Przykład z historii Biblioteki Aleksandryjskiej.....................................................................28 1.2. Wybrane parametry i cechy umysłów...................................................................................29 Informacje wprowadzające........................................................................................................29 1.2.1. Poziom rozwoju...............................................................................................................30 1.2.1.1. O miarach ilościowych i jakościowych...........................................................................30 1.2.1.2. Genialność...................................................................................................................32 1–6. Przykład Terence Tao........................................................................................................34 1–7. Marilyn vos Savant............................................................................................................34 1–8. Umysł Leonarda da Vinci (1452–1519)...............................................................................35 1.2.1.3. O aktywności twórczej..................................................................................................37 1.2.1.4. Inhibitory w umyśle i kulturzу........................................................................................40 1.2.1.4.1. O pojęciu inhibitorów.................................................................................................40 1.2.1.4.2. O barierach indywidualnych........................................................................................41 1–9. O myśleniu uzależnionym..................................................................................................46 1.2.1.4.3. Społeczne i kulturowe formy inhibitorów.....................................................................47 1.2.2. Racjonalność..................................................................................................................49 1.2.3. Refleksyjność.................................................................................................................53 1.2.4. Kontekstowość...............................................................................................................53 1.2.5. Metaforyczność..............................................................................................................55 1.2.6. O nietypowych stanach świadomości...............................................................................56 Wprowadzenie..........................................................................................................................56 1.2.7. Typy, style poznawcze......................................................................................................59 1.3. Problem umysłów przyszłości.............................................................................................61 Podsumowanie rozdziału...........................................................................................................63 Rozdział 2. W stronę doceniania i pojęcia intuicji........................................................................65 Wstęp.......................................................................................................................................65 2.1. Ogólny przegląd ewolucji poglądów na znaczenie intuicji......................................................66 2.1.1. Skazani na intuicję...........................................................................................................66 2.1.2. O skrajnym racjonalizmie..................................................................................................67 2.1.3. Przykład próby zastąpienia racjonalizmu intuicjonizmem...................................................70 2.1.4. Źródła i symptomy nowej fali zainteresowania intuicją.......................................................74 Uwagi wstępne..........................................................................................................................74 2.1.4.1. Przykłady spektakularnych osiągnięć odkrywczych i wynalazczych bazujących na intuicji................................................................................................................75 2.1.4.1.1. Przykłady z matematyki..............................................................................................75 2.1.4.1.2. Przykład z biologii – Gregor Mendel............................................................................78 2.1.4.2. Znaczące epizody.........................................................................................................79 2.1.4.2.1. Szczęśliwy traf?.........................................................................................................80 2–1. Z historii odkrycia insuliny..................................................................................................82 2.1.4.2.2. Inkubacja i olśnienia...................................................................................................82 2.1.4.2.3. Znaczenie marzeń sennych.........................................................................................84 2.1.4.2.4. Niepoważne zachowania uczonych?............................................................................85 2.1.4.2.5. Docenienie zalet ograniczonej racjonalności................................................................88 2.1.4.2.6. Dlaczego arcymistrzowie szachowi wygrywają z komputerami?....................................90 Podsumowanie podrozdziału 2.1................................................................................................91 2.2. Ogólny przegląd dotychczasowych poglądów na istotę intuicji...............................................92 Uwagi wstępne...........................................................................................................................92 2.2.1. Obraz intuicji pół wieku temu – jeden termin, wiele pojęć....................................................94 2.2.2. Intuicja w świetle współczesnego stanu wiedzy..................................................................98 2.2.2.3. O bezpośredniości poznania intuicyjnego.......................................................................107 Podsumowanie rozdziału...........................................................................................................108 Rozdział 3. Sygnały intuicyjne.....................................................................................................111 Informacje wstępne...................................................................................................................111 3.1. Fakty..................................................................................................................................111 3–1. Odkrycie w sytuacji zagrożenia...........................................................................................121 3.2. Próba podsumowania podobnych przykładów.......................................................................126 3.3. O pojęciu sygnału intuicyjnego.............................................................................................129 3.3.1. Pojęcie i rodzaje sygnałów konwencjonalnych...................................................................129 3.3.2. Sygnały intuicyjne i konwencjonalne..................................................................................130 3.3.3. Sygnały intuicyjne a odruchy orientacyjne i sygnały alarmowe w językach...........................135 3.3.4. Markery somatyczne jako sygnały intuicyjne......................................................................137 3–2. Przykłady intensji...............................................................................................................139 3–3. Przykłady ekstensji.............................................................................................................141 3.4. Problem sterowania sygnałami intuicyjnymi..........................................................................143 3.4.1. O pojęciu torowania..........................................................................................................143 3.4.2. Przykłady badań psychologicznych....................................................................................146 3–4. W poszukiwaniu sygnałów – wykorzystać sen......................................................................149 Podsumowanie rozdziału............................................................................................................149 Rozdział 4. Logint – docenić koncepcję integracyjną....................................................................151 Wprowadzenie............................................................................................................................151 4.1. O związkach intuicji z logiką w ujęciu ogólnym......................................................................153 4.2. Myślenie intuicyjne...............................................................................................................154 Informacje wprowadzające..........................................................................................................154 4.2.1. Cechy procesu oraz wyniki myślenia intuicyjnego................................................................157 4.2.1.1. Związek ze świadomością...............................................................................................158 4.2.1.1.1. O zmienionych stanach świadomości............................................................................160 4.2.1.1.2. Wgląd, inkubacja, olśnienie...........................................................................................161 4.2.1.2. Déjà vu i jamais vu..........................................................................................................163 4.2.1.3. Udział logiki....................................................................................................................164 4.2.2. Wyniki myślenia intuicyjnego..............................................................................................166 4–1. Przyczynek do oceny trudności zadania................................................................................167 4.3. O intuicji percepcyjnej...........................................................................................................169 4.3.1. Formy dotychczas opisywane.............................................................................................169 4.3.2. Nowe formy intuicji percepcyjnej........................................................................................170 4.4. O intuicyjności innych procesów poznawczych.......................................................................172 4.5. O intuicyjności języka............................................................................................................173 4–2. Przykłady intuicyjnych określeń intuicji..................................................................................175 4–3. Słowa..................................................................................................................................177 Podsumowanie rozdziału.............................................................................................................178 Uwagi końcowe...........................................................................................................................181 Streszczenie................................................................................................................................185 Abstract......................................................................................................................................187 Bibliografia..................................................................................................................................189
Renesansowa dusza to pierwsza książka poświęcona typowi osobowości, który nie potrafi zajmować się jednym przez długi czas – posiada szeroki wachlarz zainteresowań, przeskakuje z jednej pracy do drugiej, ma stale nową pasję i goni za nowymi wyzwaniami. Autorka wskazuje, że możliwe jest zaplanowanie udanego, intensywnego życia, zbudowanego na licznych, a także daje Czytelnikom praktyczne rady, w jaki sposób m. in.: zrozumieć ekscytującą i istotną różnicę między dokonaniem wyboru a skoncentrowaniem się na jakimś zagadnieniu, przekształcić dotychczasową pracę tak, aby przybliżała realizację marzeń, zarządzać czasem na sposób Renesansowej Duszy, rozwijać liczne dziedziny zainteresowań, nie czując się rozproszonym, zarabiać na swoich pasjach. 2015 r.
Zbiór artykułów poświęcony jest szeroko rozumianej problematyce na styku psychologii i medycyny. Prace zebrane zostały w logicznie ustalone trzy działy przedstawiające zasadnicze problemy związane z przedstawieniem badań nad komunikacją społeczną w zakresie pojmowania zdrowia i choroby. W istocie mają na celu dokonanie praktycznych ustaleń na drodze budowania właściwych postaw społecznych wobec zdrowia i choroby, a przede wszystkim do wspomagania leczenia. 2012 r.
Praca habilitacyjna na temat problemów wpływu bodźców podprogowych na reakcje ruchowe. Kontrastuje z pracą Eimera i Schlaghecke, dotyczy percepcyjnego maskowania wstecznego – zjawiska polegającego na tym, że bodziec sensoryczny podany w ciągu określonego czasu po innym, podobnym bodźcu, utrudnia lub uniemożliwia spostrzeżenie czy rozpoznanie tego bodźca. 2012 r.
Książka „Psychologiczne aspekty przewlekłych chorób somatycznych” prezentuje w ujęciu holistycznym problemy chorych przewlekle. Autorka zapoznaje czytelnika ze wspólnymi i odrębnymi problemami doświadczanymi przez chorych z zagrożeniem życia i sprawności na skutek najczęstszych, współczesnych przewlekłych chorób somatycznych. Akcentuje również pozytywne aspekty związane z doświadczaniem choroby i jej wpływu na jakość życia. W książce opisano czynniki ryzyka i kolejne etapy procesu przewlekłej choroby oraz możliwe jej następstwa. Dominująca w monografii perspektywa chorego pozwala na wykorzystanie wielu informacji w działaniu terapeutycznym. Książka adresowana jest zarówno do praktyków, jak też studentów kierunków związanych ze zdrowiem (np. psychologia, pielęgniarstwo, pedagogika, studia lekarskie, socjologia), dla których psychologia kliniczna dotycząca człowieka przewlekle chorego stanowi ważny dział nauki lub pracy. 2012 r. SPIS TREŚCI WSTĘP .................................................................................................................................. 11 ROZDZIAŁ 1: PRZEWLEKŁE CHOROBY SOMATYCZNE – WSPÓŁCZESNY WYMIAR ZAGROŻENIA ZDROWIA KOBIET I MĘŻCZYZN ......................................................................... 15 ROZDZIAŁ 2: UWARUNKOWANIA ADAPTACJI DO PRZEWLEKŁEJ CHOROBY .............................. 27 ROZDZIAŁ 3: PODOBIEŃSTWA W DOŚWIADCZANIU RÓŻNYCH, PRZEWLEKŁYCH CHORÓB ........ 41 ROZDZIAŁ 4: FUNKCJONOWANIE PSYCHICZNE W CHOROBIE NIEDOKRWIENNEJ SERCA .......... 85 ROZDZIAŁ 5: CHORZY NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE – WSPÓLNE I ODMIENNE ZAGROŻENIA I WYZWANIA .................................................................................................... 113 ROZDZIAŁ 6: PSYCHOLOGICZNE PROBLEMY CHORYCH NA CUKRZYCĘ ....................................151 ROZDZIAŁ 7: CHORZY NA PRZEWLEKŁĄ OBTURACYJNĄ CHOROBĘ PŁUC ................................159 ROZDZIAŁ 8: PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK – IMPLIKACJE PSYCHICZNE ................... 173 ROZDZIAŁ 9: CHOROBY REUMATYCZNE I ICH ZWIĄZKI Z AKTYWNOŚCIĄ PSYCHOFIZYCZNĄ ................................................................................................................ 179 ROZDZIAŁ 10: ŻYCIE ZE STWARDNIENIEM ROZSIANYM .......................................................... 185 BIBLIOGRAFIA .......................................................................................................................199
Recenzowana praca włącza się do dyskusji nad komunikowaniem o zdrowiu jako ważnym elementem realizacji polityki prozdrowotnej i promocji zdrowia, a więc także kształtowania świadomości w tym zakresie. [...] Istotnym novum jest podejście holistyczne, ujmujące komunikowanie w aspekcie interpersonalnym, masowym i społecznym. (fragment recenzji prof. dr hab. Marcina Krawczyńskiego) 2010 r.
Wydaje się, że już w dwudziestoleciu międzywojennym w pracach psychologów można dostrzec początki budzenia się poczucia tożsamości psychologii nie tylko jako nauki przyrodniczej, ale także nauki humanistycznej, po części także wyraźnie zaangażowanej w realizację zadań wynikających z potrzeb życia społecznego. (fragment) 2009 r.
Niniejszy podręcznik został pomyślany jako źródło podstawowych informacji z zakresu psychometrii dla studentów, ale może też służyć za przewodnik w przeprowadzaniu prostych analiz danych psychometrycznych przede wszystkim zainteresowanych tą problematyką, szczególnie magistrantów, którzy stają przed koniecznością dokonania analizy danych pochodzących z badań przeprowadzonych do własnych prac magisterskich. Zadanie to mają ułatwić przykłady analiz przeprowadzone w programie SPSS. Dołączona do podręcznika płyta CD zawiera pliki danych wykorzystane w opisanych przykładach. Dzięki nim każdy posiadacz SPSS może dokonać takich samych analiz, co powinno ułatwić planowanie i przeprowadzanie analiz własnych danych. 2009 r. Spis treści Wprowadzenie...................................................................................................................................................9 1. Zastosowanie testów psychologicznych (Ewa Witkowska) 1.1. Pojęcie testu psychologicznego i jego podstawowe własności......................................................................12 1.1.1. Rzetelność pomiaru testem......................................................................................................................14 1.1.2. Trafność pomiaru testem..........................................................................................................................14 1.1.3. Standaryzacja..........................................................................................................................................15 1.1.4. Normy......................................................................................................................................................16 1.1.5. Obiektywność...........................................................................................................................................16 1.2. Testy jako narzędzia diagnostyczne..............................................................................................................17 Pytania sprawdzające.........................................................................................................................................20 2. Przegląd wybranych testów psychologicznych (Krzysztof Fronczyk)..................................................................21 2.1. Testy cech intelektu.....................................................................................................................................23 2.1.1. Skale rozwojowe.......................................................................................................................................25 2.1.2. Testy inteligencji ogólnej i zdolności..........................................................................................................29 2.2. Kwestionariusze osobowości i temperamentu...............................................................................................39 2.2.1. Inwentarze przeznaczone do diagnozy osobowości jako całości.................................................................40 2.2.2. Inwentarze przeznaczone do diagnozy wybranych wymiarów osobowości...................................................44 2.2.3. Charakter pozycji testowych występujących w kwestionariuszach 2.2.3.1. Treść pozycji testowych w kwestionariuszach..........................................................................................47 2.2.3.2. Forma pozycji testowych w kestionariuszach...........................................................................................49 Pytania sprawdzające.........................................................................................................................................52 3. Co to jest pomiar psychologiczny? (Krzysztof Fronczyk) 3.1. Założenia dotyczące natury mierzonych właściwości w psychometrii............................................................54 3.2. Pojęcie pomiaru..........................................................................................................................................56 3.3. Wskaźniki...................................................................................................................................................58 3.4. Pojęcie pomiaru różnicowego......................................................................................................................61 3.5. Kwestie problemowe pomiaru psychometrycznego.......................................................................................63 Pytania sprawdzające........................................................................................................................................64 4. Klasyczna teoria rzetelności testów (Andrzej Rynkiewicz)................................................................................65 4.1. Wynik prawdziwy i błąd pomiaru..................................................................................................................66 4.2. Podstawowe założenia klasycznej teorii rzetelności testów..........................................................................69 4.3. Rozkłady wyników i błędów dla jednej osoby................................................................................................74 4.4. Rozkłady wyników i błędów dla populacji.....................................................................................................76 4.5. Teoretyczna definicja rzetelności testu........................................................................................................77 4.6. Korelacja wyników otrzymanych i prawdziwych............................................................................................79 4.7. Standardowy błąd pomiaru..........................................................................................................................80 Zalecana literatura.............................................................................................................................................82 Literatura dla bardziej ambitnych........................................................................................................................82 Zadania.............................................................................................................................................................82 Odpowiedzi do zadań.........................................................................................................................................83 5. Jakich informacji o teście dostarcza testowanie? (Konrad Jankowski, Marcin Zajenkowski) 5.1. Metody szacowania rzetelności pomiaru testem..........................................................................................84 5.1.1. Metoda powtarzanego pomiaru................................................................................................................85 5.1.1.1. Stabilność czasowa a założenie o równości średnich.............................................................................87 5.1.2. Metoda wersji alternatywnych..................................................................................................................89 5.1.3. Metoda połówkowa.................................................................................................................................90 5.1.4. Zgodność wewnętrzna.............................................................................................................................93 5.1.5. Zgodność ocen sędziów...........................................................................................................................97 5.1.6. Porównanie metod szacowania rzetelności...............................................................................................98 5.1.7. Metody szacowania rzetelności w SPSS...................................................................................................99 5.1.7.1. Metody dwukrotnego badania tej samej grupy osób...............................................................................99 5.1.7.2. Metoda połówkowa w SPSS..................................................................................................................102 5.1.7.3. Alfa Cronbacha w SPSS........................................................................................................................104 5.1.7.4. Rzetelność pomiaru testem jako zgodność sędziów w SPSS..................................................................106 Pytania sprawdzające.......................................................................................................................................108 Zadania............................................................................................................................................................109 Zadania w SPSS...............................................................................................................................................110 5.2. Trafność pomiaru testem (Adam Tarnowski, Krzysztof Fronczyk) 5.2.1. Pojęcie trafności i jej związek z innymi właściwościami testu...................................................................111 5.2.2. Rodzaje trafności...................................................................................................................................114 5.2.2.1. Trafność treściowa..............................................................................................................................114 5.2.2.2. Trafność teoretyczna...........................................................................................................................118 5.2.2.3. Trafność kryterialna.............................................................................................................................131 5.2.2.4. Inne aspekty trafności.........................................................................................................................136 5.2.3. Wzajemne relacje pomiędzy poszczególnymi rodzajami trafności.............................................................137 5.2.4. Trafność pomiaru testowego a odstępstwa od standardowej procedury badania.......................................139 5.2.5. Szacowanie trafności..............................................................................................................................140 5.2.5.1. Współczynnik zgodności sędziów.........................................................................................................140 5.2.5.2. Współczynnik korelacji.........................................................................................................................145 5.2.5.3. Analiza czynnikowa..............................................................................................................................147 5.2.5.4. Analiza różnic międzygrupowych..........................................................................................................151 5.2.5.4.1. Test t-Studenta..................................................................................................................................151 5.2.5.4.2. Jednoczynnikowa analiza wariancji....................................................................................................154 Pytania sprawdzające.......................................................................................................................................159 5.3. Analiza właściwości pozycji testowych (Ewa Witkowska, Krzysztof Fronczyk)...............................................161 5.3.1. Trudność pozycji testowych.....................................................................................................................162 5.3.2. Moc dyskryminacyjna pozycji testowych...................................................................................................165 5.3.3. Własności pozycji testowych a kształt rozkładu wyników testu..................................................................169 5.3.4. Obliczanie właściwości pozycji testowych i rozkładu wyników w SPSS.......................................................172 5.3.4.1. Obliczanie trudności i mocy dyskryminacyjnych przy użyciu SPSS...........................................................172 5.3.4.2. Obliczanie podstawowych charakterystyk kształtu rozkładu wyników testu przy zastosowaniu SPSS........174 5.3.5. Forma pozycji testowych..........................................................................................................................176 Pytania sprawdzające........................................................................................................................................177 Zadania............................................................................................................................................................177 Odpowiedzi do zadań........................................................................................................................................179 6. Jakich informacji o osobie badanej dostarcza testowanie? (Andrzej Rynkiewicz) 6.1. Błędy standardowe i przedziały ufności.......................................................................................................180 6.1.1. Standardowy błąd pomiaru......................................................................................................................181 6.1.2. Przedział ufności dla wyniku otrzymanego...............................................................................................182 6.1.2.1. Obliczanie przedziału ufności dla wyniku otrzymanego..........................................................................185 6.1.2.2. Interpretacja przedziału ufności dla wyniku otrzymanego.......................................................................186 6.1.3. Standardowy błąd różnicy między wynikami otrzymanymi.........................................................................187 6.1.4. Przedział ufności dla różnicy między wynikami otrzymanymi.....................................................................190 6.1.4.1. Obliczanie przedziału ufności dla różnicy między wynikami otrzymanymi................................................192 6.1.4.2. Istotność różnicy między wynikami otrzymanymi...................................................................................193 6.1.5. Estymowany wynik prawdziwy..................................................................................................................194 6.1.6. Standardowy błąd estymacji wyniku prawdziwego.....................................................................................197 6.1.7. Przedział ufności dla estymowanego wyniku prawdziwego........................................................................199 6.1.7.1. Obliczanie przedziału ufności dla estymowanego wyniku prawdziwego...................................................200 Literatura zalecana...........................................................................................................................................201 Zadania............................................................................................................................................................201 Odpowiedzi do zadań.......................................................................................................................................203 6.2. Normy i normalizacja.................................................................................................................................205 6.2.1. Norma i normy........................................................................................................................................205 6.2.2. Standaryzacja.........................................................................................................................................207 6.2.3. Normalizacja...........................................................................................................................................209 6.2.4. Skale znormalizowane............................................................................................................................215 6.2.4.1. Skala staninowa...................................................................................................................................216 6.2.4.2. Skala stenowa......................................................................................................................................217 6.2.4.3. Skala tenowa........................................................................................................................................217 6.2.4.4. Skala tetronowa....................................................................................................................................218 6.2.4.5. Iloraz inteligencji...................................................................................................................................219 6.2.4.6. Przeliczanie wyników na skale znormalizowane......................................................................................220 6.2.5. Normy centylowe......................................................................................................................................222 Zalecana literatura.............................................................................................................................................226 Zadania.............................................................................................................................................................227 Odpowiedzi do zadań.........................................................................................................................................228 7. Etyka badań testowych (Ewa Witkowska) 7.1. Prawa osoby badanej i obowiązki psychologa-diagnosty...............................................................................230 7.2. Przygotowanie się do diagnozowania..........................................................................................................232 7.3. Zawieranie kontraktu oraz świadoma zgoda na udział w badaniu diagnostycznym.........................................233 7.4. Tajemnica zawodowa............................................................................................................................235 7.5. Komunikowanie wyników testowych..........................................................................................................236 7.6. Ochrona narzędzi diagnostycznych.............................................................................................................240 7.7. Podsumowanie........................................................................................................................................242 Zalecana literatura.........................................................................................................................................242 Pytania sprawdzające......................................................................................................................................243 Literatura.....................................................................................................................................................244 Indeks...............................................................................................................................................................248
This book did not arise from the needs of the intellect. Rather, it is the fulfillment of a desire that arose in our hearts. The goal is to honor Professor Jan Matysiak, our Boss, our Teacher, and, most importantly, our Friend. In the mid-1970s, Professor Matysiak created with his bare hands (literally clearing out a basement full of rubble) a rat lab in the Faculty of Psychology at the University of Warsaw. The lab at first was part of the Department of Psychology of Individual Differences, but in 1999 it became an independent experimental unit of the Department of Biological Psychology, and Professor Matysiak was appointed Head. (fragment) 2009 r.
Praca kierowana do Czytelników była inspirowana interdyscyplinarną perspektywą ujęcia zdrowia seksualnego i kliniki zaburzeń seksualnych. Jej punktem wyjścia stała się konferencja naukowa `Seksualność człowieka -ujęcie wieloaspektowe`, która odbyła się 12 marca 2009 r. na Wydziale Psychologii WSFiZ w Warszawie. Autorami referatów byli lekarze, psycholodzy i pedagodzy. (...) W publikacji znajdują się prace poświęcone wybranym aspektom diagnostyki i leczenia zaburzeń seksualnych prezentujące najnowsze wyniki badań naukowych. (fragment) 2009 r.
Książka udziela odpowiedzi na trzy pytania: • Dlaczego porządni ludzie ceniący sobie to, co dobre, czasem wybierają to, co złe? • Dlaczego ludzie ci czasem kierują się wartościami? • Jak ułatwić im podążanie za tym, co dobre i utrudniać wybór tego, co złe? Prywatna teoria na codzienny użytek dzieli ludzi na uczciwych i nieuczciwych, na porządnych i na łajdaków. To błąd. Człowiek nie jest, lecz bywa porządny; bywa dobrym lub złym ojcem; czasem kłamie, a czasem mówi prawdę; uczciwi ludzie czasem kradną, a religijni czasem grzeszą. 2009 r. SPIS TREŚCI OD AUTORA......................................................................................................................9 Rozdział I. DLACZEGO LUDZIE, CENIĄC TO, CO DOBRE, IDĄ ZA TYM, CO ZŁE?.....................13 1.1. Wartości a potrzeba godności....................................................................................13 1.1.1. Normy a wartości...................................................................................................15 1.1.2. Antywartości..........................................................................................................17 1.1.3. Korzyści a wartości................................................................................................19 1.2. Sytuacje pokusy........................................................................................................20 1.3. Dysonans godnościowy i jego redukcja......................................................................24 1.3.1. Społeczne uzgadnianie usprawiedliwień..................................................................27 1.4. Anomia....................................................................................................................37 1.4.1. Anomia jako choroba nieskończoności...................................................................38 1.4.2. Anomia jako rozbieżność ustalonych w kulturze celów i środków ich realizacji.........43 1.4.3. Anomia godnościowa jako skutek wiarygodnych usprawiedliwień............................46 1.4.4. Najczęściej spotykane racjonalizacje......................................................................53 1.4.5. Niektóre techniki usprawiedliwień społecznych.......................................................55 1.5. O tym, jak pięciu studentów zdemoralizowało uczelnię...............................................57 Rozdział II. DLACZEGO LUDZIE, CENIĄC TO, CO DOBRE, IDĄ ZA TYM, CO DOBRE?..............67 2.1. Relacyjność godnościowa.........................................................................................68 2.2. Autonomia godnościowa..........................................................................................71 2.3. Instrumentalne standardy godności..........................................................................73 2.4. Hierarchia wartości..................................................................................................75 2.5. Etos godnościowy....................................................................................................79 2.5.1. Etos relacyjny........................................................................................................79 2.5.2. Etos autonomiczny................................................................................................81 2.6. Podsumowanie........................................................................................................85 Rozdział III. WŁADZA I UPOKORZENIE..............................................................................87 3.1. Sytuacja kontroli społecznej.....................................................................................88 3.2. Sytuacja upokorzenia i opresja.................................................................................90 3.3. Dyktatura proletariatu, czyli opresja radziecka...........................................................95 3.3.1. Anomia sovietica..................................................................................................97 3.3.2. Ethos sovieticus..................................................................................................102 3.4. Podsumowanie.......................................................................................................107 Rozdział IV. POKUSY WSPÓŁCZESNEJ CODZIENNOŚCI...................................................109 4.1. Anomia Anno 2008.................................................................................................110 4.2. Życie codzienne a wartości.....................................................................................123
W niniejszym wprowadzeniu do historii psychologii głównym przedmiotem zainteresowania będą najważniejsze kierunki rozwoju psychologii. (...) Koncentruję się na przedstawieniu historii najważniejszych idei poprzez ukazanie ich wpływu na powstanie i rozwój kierunków oraz szkół psychologicznych, respektując – na ile jest to możliwe – porządek chronologiczny.(...) Widoczny w ostatnich latach wzrost zainteresowania historią psychologii wpłynął także na popularność tego opracowania: jego już trzecie wydanie należy do zestawu standardowych lektur na większości niemieckich uniwersytetów. W międzyczasie książka ta została opublikowana w języku włoskim. (fragment) 2008 r.
Zachowania zdrowotne są obecnie w centrum zainteresowania wielu dyscyplin nauk społecznych. Obserwowany w wielu krajach wzrost epidemiologicznych skutków chorób cywilizacyjnych zwrócił uwagę przedstawicieli nauk społecznych i praktyków na styl życia i zachowania zdrowotne, będące czynnikami ryzyka tych chorób. Również działania profilaktyczne i prewencyjne w obszarze zachowań zdrowotnych – strategie wpływu na zachowania pro- i antyzdrowotne – budzą rosnące zainteresowanie badaczy i praktyków. Niniejsza monografia wychodzi naprzeciw temu zapotrzebowaniu. 2008 r.
- Istotne czynniki wzrostu znaczenia psychologii we współczesnej medycynie - Stres a rak - Pacjent po zawale mięśnia sercowego w świetle psychologii zdrowia - Promocja zdrowia a jakość życia osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych - Bezsenność - choroba cywilizacyjna, patogeneza i leczenia - problem interdyscyplinarny - Urazowy charakter opieki medycznej - Wpływ diety rozdzielczej na zdrowie i samopoczucie człowieka 2007 r.
Książka może zainteresować szeroki krąg odbiorców, ale bezpośrednio kierowana jest do studentów drugiego roku psychologii w Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej w Warszawie. Zawarto w niej materiały oraz repetytorium z odpowiedziami dotyczące następujących zagadnień: wyobraźni, myślenia, języka, rozwiązywania problemów, rozumowania i podejmowania decyzji. 2006 r. SPIS TREŚCI WSTĘP .................................................................................................................................................. 11 ROZDZIAŁ 1: PRZEWLEKŁE CHOROBY SOMATYCZNE – WSPÓŁCZESNY WYMIAR ZAGROŻENIA ZDROWIA KOBIET I MĘŻCZYZN .............................................................................................................. 15 ROZDZIAŁ 2: UWARUNKOWANIA ADAPTACJI DO PRZEWLEKŁEJ CHOROBY .............................................. 27 ROZDZIAŁ 3: PODOBIEŃSTWA W DOŚWIADCZANIU RÓŻNYCH, PRZEWLEKŁYCH CHORÓB ......................... 41 ROZDZIAŁ 4: FUNKCJONOWANIE PSYCHICZNE W CHOROBIE NIEDOKRWIENNEJ SERCA ........................... 85 ROZDZIAŁ 5: CHORZY NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE – WSPÓLNE I ODMIENNE ZAGROŻENIA I WYZWANIA ........................................................................................................................................... 113 ROZDZIAŁ 6: PSYCHOLOGICZNE PROBLEMY CHORYCH NA CUKRZYCĘ .................................................... 151 ROZDZIAŁ 7: CHORZY NA PRZEWLEKŁĄ OBTURACYJNĄ CHOROBĘ PŁUC ................................................ 159 ROZDZIAŁ 8: PRZEWLEKŁA NIEWYDOLNOŚĆ NEREK – IMPLIKACJE PSYCHICZNE .................................... 173 ROZDZIAŁ 9: CHOROBY REUMATYCZNE I ICH ZWIĄZKI Z AKTYWNOŚCIĄ PSYCHOFIZYCZNĄ .................... 179 ROZDZIAŁ 10: ŻYCIE ZE STWARDNIENIEM ROZSIANYM ........................................................................... 185 BIBLIOGRAFIA ........................................................................................................................................ 199
