W książce autor zajmuję się intuicją z punktu widzenia psychologii poznawczej (kognitywnej), gdzie główną funkcję intuicji upatruje się w rozwiązywaniu złożonych, trudnych problemów, wymagających podejścia kreatywnego. Z tego punktu widzenia nadrzędnym pojęciem kluczowym w tej książce jest umysł, a szczególnie niezwykły, genialny, kreatywny. (fragment) 2019 r. Spis treści Wstęp........................................................................................................................................9 Rozdział 1. O wzmacnianie umysłu............................................................................................17 Uwagi wstępne.........................................................................................................................17 1.1. Mózg – umysł – kultura......................................................................................................18 1.1.1. O mózgu.........................................................................................................................18 1–1. Mózg potęgą jest..............................................................................................................19 1.1.2. Umysł.............................................................................................................................21 1–2. Dwa światy.......................................................................................................................23 1–3. Czy instynkt to umysł?......................................................................................................24 1.1.3. Kultura poznawcza..........................................................................................................25 1–4. Kultura wobec zdolności technicznych. Na przykładzie Leonarda da Vinci i Thomasa Alvy Edisona..............................................................................................................27 1–5. Przykład z historii Biblioteki Aleksandryjskiej.....................................................................28 1.2. Wybrane parametry i cechy umysłów...................................................................................29 Informacje wprowadzające........................................................................................................29 1.2.1. Poziom rozwoju...............................................................................................................30 1.2.1.1. O miarach ilościowych i jakościowych...........................................................................30 1.2.1.2. Genialność...................................................................................................................32 1–6. Przykład Terence Tao........................................................................................................34 1–7. Marilyn vos Savant............................................................................................................34 1–8. Umysł Leonarda da Vinci (1452–1519)...............................................................................35 1.2.1.3. O aktywności twórczej..................................................................................................37 1.2.1.4. Inhibitory w umyśle i kulturzу........................................................................................40 1.2.1.4.1. O pojęciu inhibitorów.................................................................................................40 1.2.1.4.2. O barierach indywidualnych........................................................................................41 1–9. O myśleniu uzależnionym..................................................................................................46 1.2.1.4.3. Społeczne i kulturowe formy inhibitorów.....................................................................47 1.2.2. Racjonalność..................................................................................................................49 1.2.3. Refleksyjność.................................................................................................................53 1.2.4. Kontekstowość...............................................................................................................53 1.2.5. Metaforyczność..............................................................................................................55 1.2.6. O nietypowych stanach świadomości...............................................................................56 Wprowadzenie..........................................................................................................................56 1.2.7. Typy, style poznawcze......................................................................................................59 1.3. Problem umysłów przyszłości.............................................................................................61 Podsumowanie rozdziału...........................................................................................................63 Rozdział 2. W stronę doceniania i pojęcia intuicji........................................................................65 Wstęp.......................................................................................................................................65 2.1. Ogólny przegląd ewolucji poglądów na znaczenie intuicji......................................................66 2.1.1. Skazani na intuicję...........................................................................................................66 2.1.2. O skrajnym racjonalizmie..................................................................................................67 2.1.3. Przykład próby zastąpienia racjonalizmu intuicjonizmem...................................................70 2.1.4. Źródła i symptomy nowej fali zainteresowania intuicją.......................................................74 Uwagi wstępne..........................................................................................................................74 2.1.4.1. Przykłady spektakularnych osiągnięć odkrywczych i wynalazczych bazujących na intuicji................................................................................................................75 2.1.4.1.1. Przykłady z matematyki..............................................................................................75 2.1.4.1.2. Przykład z biologii – Gregor Mendel............................................................................78 2.1.4.2. Znaczące epizody.........................................................................................................79 2.1.4.2.1. Szczęśliwy traf?.........................................................................................................80 2–1. Z historii odkrycia insuliny..................................................................................................82 2.1.4.2.2. Inkubacja i olśnienia...................................................................................................82 2.1.4.2.3. Znaczenie marzeń sennych.........................................................................................84 2.1.4.2.4. Niepoważne zachowania uczonych?............................................................................85 2.1.4.2.5. Docenienie zalet ograniczonej racjonalności................................................................88 2.1.4.2.6. Dlaczego arcymistrzowie szachowi wygrywają z komputerami?....................................90 Podsumowanie podrozdziału 2.1................................................................................................91 2.2. Ogólny przegląd dotychczasowych poglądów na istotę intuicji...............................................92 Uwagi wstępne...........................................................................................................................92 2.2.1. Obraz intuicji pół wieku temu – jeden termin, wiele pojęć....................................................94 2.2.2. Intuicja w świetle współczesnego stanu wiedzy..................................................................98 2.2.2.3. O bezpośredniości poznania intuicyjnego.......................................................................107 Podsumowanie rozdziału...........................................................................................................108 Rozdział 3. Sygnały intuicyjne.....................................................................................................111 Informacje wstępne...................................................................................................................111 3.1. Fakty..................................................................................................................................111 3–1. Odkrycie w sytuacji zagrożenia...........................................................................................121 3.2. Próba podsumowania podobnych przykładów.......................................................................126 3.3. O pojęciu sygnału intuicyjnego.............................................................................................129 3.3.1. Pojęcie i rodzaje sygnałów konwencjonalnych...................................................................129 3.3.2. Sygnały intuicyjne i konwencjonalne..................................................................................130 3.3.3. Sygnały intuicyjne a odruchy orientacyjne i sygnały alarmowe w językach...........................135 3.3.4. Markery somatyczne jako sygnały intuicyjne......................................................................137 3–2. Przykłady intensji...............................................................................................................139 3–3. Przykłady ekstensji.............................................................................................................141 3.4. Problem sterowania sygnałami intuicyjnymi..........................................................................143 3.4.1. O pojęciu torowania..........................................................................................................143 3.4.2. Przykłady badań psychologicznych....................................................................................146 3–4. W poszukiwaniu sygnałów – wykorzystać sen......................................................................149 Podsumowanie rozdziału............................................................................................................149 Rozdział 4. Logint – docenić koncepcję integracyjną....................................................................151 Wprowadzenie............................................................................................................................151 4.1. O związkach intuicji z logiką w ujęciu ogólnym......................................................................153 4.2. Myślenie intuicyjne...............................................................................................................154 Informacje wprowadzające..........................................................................................................154 4.2.1. Cechy procesu oraz wyniki myślenia intuicyjnego................................................................157 4.2.1.1. Związek ze świadomością...............................................................................................158 4.2.1.1.1. O zmienionych stanach świadomości............................................................................160 4.2.1.1.2. Wgląd, inkubacja, olśnienie...........................................................................................161 4.2.1.2. Déjà vu i jamais vu..........................................................................................................163 4.2.1.3. Udział logiki....................................................................................................................164 4.2.2. Wyniki myślenia intuicyjnego..............................................................................................166 4–1. Przyczynek do oceny trudności zadania................................................................................167 4.3. O intuicji percepcyjnej...........................................................................................................169 4.3.1. Formy dotychczas opisywane.............................................................................................169 4.3.2. Nowe formy intuicji percepcyjnej........................................................................................170 4.4. O intuicyjności innych procesów poznawczych.......................................................................172 4.5. O intuicyjności języka............................................................................................................173 4–2. Przykłady intuicyjnych określeń intuicji..................................................................................175 4–3. Słowa..................................................................................................................................177 Podsumowanie rozdziału.............................................................................................................178 Uwagi końcowe...........................................................................................................................181 Streszczenie................................................................................................................................185 Abstract......................................................................................................................................187 Bibliografia..................................................................................................................................189