W rozdziale pierwszym koniecznym zabiegiem było poprzedzenie szczegółowej analizy różnych aspektów opodatkowania czynności procesowych przybliżeniem idei, genezy oraz funkcji podatku od czynności cywilnoprawnych, jego miejsca w systemie podatkowym, a przede wszystkim – jego podstawowych elementów konstrukcyjnych. Treść pozostałych rozdziałów dotyczy już wyłącznie rozważań nad rozwiązaniami prawnymi odnoszącymi się do opodatkowania czynności procesowych. Za punkt wyjścia należało przyjąć ustalenie, o jakich czynnościach procesowych jest mowa w postanowieniach ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, a w szczególności, czy zawarty w art. 1 ust. 1 pkt 3 u.p.c.c. zwrot „orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody” charakteryzuje się dostateczną jasnością, która daje jednoznaczną odpowiedź na pytanie, o jakie zdarzenia tu chodzi. Próba zgłębienia tej kwestii została podjęta w rozdziale drugim. Szczególnie doniosłe znaczenie ma kolejny fragment niniejszego opracowania, tj. rozdział trzeci. Zmierza on do wyjaśnienia kryterium, którego wystąpienie jest niezbędne, by zaliczyć konkretną czynność procesową do kręgu zdarzeń objętych obowiązkiem podatkowym. Pozostałe części opracowania zmierzają do uchwycenia nieco bardziej szczegółowych aspektów formuły opodatkowania czynności procesowych. Podsumowanie całości rozważań, wraz z oceną analizowanych regulacji prawnych oraz wnioskami, zawiera ostatni fragment opracowania – Uwagi końcowe i wnioski. (Fragment wstępu) 2020 r. Spis treści Wstęp .................................................................................................................... 3 Rozdział I – Podatek od czynności cywilnoprawnych – zagadnienia ogólne ............................................................................................. 7 1.1. Uwagi wprowadzające ..................................................................................... 7 1.2. Geneza oraz ogólny charakter podatku ............................................................. 8 1.3. Zakres przedmiotowy podatku ......................................................................... 14 1.4. Zakres podmiotowy podatku ............................................................................ 27 1.5. Powstanie obowiązku podatkowego................................................................. 35 1.6. Podstawa opodatkowania oraz stawki podatkowe ............................................ 40 1.7. Preferencje podatkowe .................................................................................... 50 1.8. Tryb i warunki płatności oraz zwrot podatku...................................................... 56 Rozdział II – Kategorie czynności procesowych objętych opodatkowaniem ................................................................................................... 61 2.1. Uwagi wprowadzające ..................................................................................... 61 2.2. Orzeczenia sądów oraz sądów polubownych .................................................... 63 2.3. Ugody.............................................................................................................. 68 Rozdział III – Skutki czynności procesowych jako przesłanka objęcia ich opodatkowaniem ................................................................................. 75 3.1. Formuła przesłanki ......................................................................................... 75 3.2. Charakterystyka wybranych stanów faktycznych objętych zakresem przesłanki ............................................................................................. 77 Rozdział IV – Specyfika opodatkowania czynności procesowych na tle innych elementów konstrukcyjnych podatku .................................................. 87 4.1. Uwagi wprowadzające .................................................................................... 87 4.2. Przedmiot opodatkowania .............................................................................. 88 4.3. Powstanie obowiązku podatkowego ................................................................90 4.4. Podmioty obowiązku podatkowego ................................................................. 94 4.5. Terytorialne kryteria opodatkowania ................................................................ 95 Rozdział V – Podatkowoprawne skutki wadliwości oraz wzruszalności czynności procesowych .................................................................. 99 5.1. Uwagi wprowadzające .................................................................................... 99 5.2. Zwrot nadpłaty w trybie przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa ........................................................................................................... 100 5.3. Zwrot podatku w trybie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ............................................................................. 103 Rozdział VI – Obowiązki informacyjne dotyczące obowiązku podatkowego ...................................................................................................... 105 Uwagi końcowe i wnioski ..................................................................................... 109 Bibliografia ..........................................................................................................115